Over supergrus

Deze auteur heeft nog geen informatie verstrekt.
So far supergrus has created 31 blog entries.
10 01, 2023

Van psalmbord tot beamerscherm

2023-01-10T08:01:24+01:0010 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Van psalmbord tot beamerscherm

Het zingen van liederen, psalmen en gezangen heeft vanaf het begin van het protestantisme een belangrijke plaats in de eredienst. Vroeger nam dit veel tijd in beslag omdat het tempo en ritme waarin werd gezongen langzamer was. De kerkdiensten duurden ook veel langer. Tegenwoordig nemen muziek en beeld een belangrijker plaats in tijdens de kerkdienst. Een beamer is dan een logisch vervolg op het psalmbord. En de diensten duren korter. Kerkliederen worden al sinds 1568 op borden aangegeven.  Dit gaat terug op een besluit van het Convent van Wesel in dat jaar. Dat convent werd gehouden in een periode waarin het protestantisme in Nederland voet aan de grond kreeg. Toen werd gekozen voor de psalmberijming van Petrus Datheen. In 1773 kwam er een nieuwe psalmberijming. In 1806 verscheen er een bundel met Evangelische Gezangen In de Kruiskerk was de vernieuwing van het aangeven van de te zingen liederen en de te lezen bijbelgedeelten al in 1964 ingezet met de ingebruikname van de kerk. Eerst in keurige moderne letters en cijfers aan de muur zonder bord. Na de komst van de beamer raakte deze wijze van het aangeven in onbruik. In de Koepelkerk zijn nog 5 psalmborden aanwezig, twee heel oude uit de 17e eeuw, deze hangen aan de beide pilaren. Deze hebben een vorm die doet denken aan de vroeg renaissance maar meer kan er niet over worden geschreven. Verder zijn er 3 gelijke borden waarvan een al jaren in de kelder staat. Een van de twee andere psalmborden had (voor mij) een verrassing. Deze was aan de achterkant gesigneerd. De kosters wisten dit natuurlijk allang als zij de borden van hun plaats haalden en de psalmen en gezangen met krijt noteerden. De maker volgens het kerkboek is L.G. van der Meij die in 1854 betaald kreeg voor het leveren van nieuwe tekstborden. Waarschijnlijker is dit Lourens Aukes van der Meij. De schilder is H.de Valk, dit staat in zwierige letters op de achterkant met het jaartal 1854. Hendricus Johannesz de Valk was schilder (‘verwer’) eerst in St. Jacobi Parochie en later in Berltsum waar hij in 1856 overleed. In januari 2018 hebben de oude psalmborden aan weerskanten van de preekstoel plaats gemaakt voor beamerschermen. Deze psalmborden hebben een plaats gekregen onder het orgel. De borden waren eeuwenlang een onmisbaar onderdeel van het kerkinterieur. Deze borden nodigen uit om een deel van het verhaal van de kerk in de afgelopen eeuwen te vertellen. Daar kan geen beamerscherm tegenop.   Durk Osinga, Tsjerkelûden juli 2019

10 01, 2023

Winter tafereel op de preekstoel

2023-01-10T07:55:19+01:0010 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Winter tafereel op de preekstoel

Op de preekstoel in de Koepelkerk staan de vier jaargetijden afgebeeld. Op het wintertafereel hangen aan een ring veel elementen die met de winter te maken hebben en ook schaatsen. Voor zover mij bekend is er geen enkele andere preekstoel waarop een paar echte Friese doorlopers zijn afgebeeld. Net als met een schilderij uit de 18e eeuw moet je er even langer naar kijken en dan zie je steeds meer dingen. Naast de schaatsen diverse soorten schelpen, schepjes, een voorraad pot, bladeren van de klimop. Wat heeft dit nou te maken met een preekstoel en de bijbelse boodschap? Toen moest ik denken aan het gezegde Hoe komt Jan Splinter door de winter? De winter is een periode in het leven waarin de dood een grote rol heeft. Het vruchtbare leven in de schelpen is weg en alleen de beschermende schelp blijft achter als teken van het voorbije leven. De mensen leggen een voorraad voedsel aan in bewaarpotten om zo de winter door te komen. Dat wordt tegenwoordig nog wel gedaan in zoutpotten en vroeger de weckflessen. Met voldoende geestelijk voedsel uit de bijbel kan men over het bevroren (dode) water met de schaatsen grote tochten en ook plezier maken, al is in de winter de dood vaak dichtbij. En de klimopbladeren dan? De wintergroene bladeren verwijzen alvast naar het voorjaar met het nieuwe groen. En dat zien we weer terug in de vele kerststukjes. Zo komt Jan Splinter wel door de winter van zijn leven. Durk Osinga, Tsjerkelûden december 2018

10 01, 2023

Brood en wijn gaan van hand tot hand

2023-01-10T07:51:35+01:0010 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Brood en wijn gaan van hand tot hand

In de avondmaalsdienst van 13 januari 2019 sprak dominee Bouwknegt over het brood en de wijn die Jezus ons in handen heeft gelegd om te gaan van hand tot hand. Een zin om vast te houden en deze gaf mij aanleiding om de gewoonte in onze kerk (en vroeger kerken) eens nader te bespreken. In onze gemeente gaat vanouds het brood en de wijn van hand tot hand. Aan dit van hand tot hand doorgeven zit ook een symbolische, diepere betekenis. Het delen van het brood en wijn gaat niet alleen over het delen van brood en wijn door de Here Jezus met ons. Het gaat ook over het doorgeven van deze gave van hand tot hand aan alle gelovige mensen. Dat geeft verbinding. Dit doorgeven gaat al vanaf het begin van de Protestantse Gemeente in Berltsum die in 1580 uit de Rooms Katholieke kerk is ontstaan. De oudste zilveren avondmaalsbeker is uit 1601, en later zijn daar in 1818 twee en 1953 nog een zilveren beker aan toegevoegd. Het brood gaat rond met 4 schalen van plate waarvan 2 met een inscriptie uit 1923. De bekers van de voormalige Hervormde Gemeente zijn voorzien van een inscriptie en een afbeelding van de 3 bekende kerkgebouwen. Ik denk, dat deze in 1953 aangebracht zijn op alle 4 bekers. Het oude avondmaalstel van de voormalige Gereformeerde Kerk is vorig jaar al eens besproken. Ook de recentere aanvullingen zijn nu even weggelaten. De oudste beker uit 1601 heeft als opschrift: PATRONUS BELCKUMANUS ME FIERE FECIT 1601 IAN THOENIS SOEN KERCKFOECHT ENDE DIAKEN WILCKE  BAUCKES MEDE KERCKFOECHT. Wilcke Baukes was dus zowel diaken als kerkvoogd! Opvallend is, dat de tekst deels in het Latijn en deels in het Nederlands is geschreven. “De Berlikumer patroon (dominee) heeft me laten maken 1601”. De twee bekers uit 1818 hebben beide het volgende opschrift: Ao 1818 IS DEZE BEKER TOT GEBRUIK VAN ’S HEEREN H. AVONDMAAL AANGEKOCHT UIT DE DIACONIE KAS DER HERVORMDE GEMEENTE VAN J.C. TE BERLIKUM, DESTIJDS WAS ALDAAR PREDIKANT G. VAN DER TUUK OUDERLINGEN K.J. WERKHOVEN EN T.P. DE BOER DIAKENEN L.K. BOOMSTRA EN H.W. DIJKSTRA. Zeer waarschijnlijk is dit opschrift ook later aangebracht. De jongste beker heeft een opschrift in het Grieks en Fries DRINK DER ALLEGEARRE ÚT! MAT. 26 VS 27 MAKKE 1953 FOAR HERF. GEM. BERLTSUM. Twee avondmaalschalen hebben het opschrift AAN DES HEEREN DIENST GEWIJD JULI 1923 PRED. Ds. VAN EYCK VAN HESLINGA KERKVOOGDEN D.A. SANTHUIZEN L.D. BRAAKSMA J.W. TUININGA. Opvallend is, dat de diakenen helemaal niet worden genoemd! Het zijn alle bekende Berltsumer achternamen zodat de oudste generatie even kan puzzelen wie dit waren. Maar het geeft ook aan dat het doorgeven van het brood en de wijn al meer dan 4 eeuwen plaatsvindt in Berltsum.   Durk Osinga februari 2019

10 01, 2023

Borduurwerk Kruiskerk

2023-01-10T07:47:25+01:0010 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Borduurwerk Kruiskerk

Op een gegeven ogenblik viel mijn oog op het borduurwerk in de kerkenraadskamer van de Kruiskerk. Het is gemaakt in 1992 en laat veel bijbelse verhalen zien en ook veel symbolische figuren. Ik heb diverse mensen gevraagd wie dit heeft gemaakt maar niemand kon me dat vertellen. Misschien dat u mij uit de droom kunt helpen. Aan de onderkant staan links en rechts de letters O en B. Misschien de maakster? Je kan een hele tijd naar de afbeeldingen kijken en je ontdekt steeds meer verhalen. Deze staan erbij geschreven, zoals Saul en David, Jacob’s droom en De vijf wijze maagden. Moeilijker wordt het met de symbolen, zoals de pelikaan, Pax Christi, de levensboom. Veel symbolen zijn al heel oud en verwijzen naar de Joodse traditie. Anderen zijn in de loop der eeuwen ontstaan, zoals de vis, het herkenningsteken van de vervolgde christenen in Rome. Het zou heel mooi zijn, dat we de informatie achterop de lijst zetten zodat men later ook weet, wie het gemaakt heeft en wat de voorstellingen zijn. Wie kan me ze allemaal noemen? Je kan ze me mailen: durkosinga@upcmail.nl of bellen mag ook 0518-452345. (Nagekomen:  een ouder exemplaar is in 1981 gemaakt door mw. Regina van der Wal geboren en getogen in Dronryp).   Durk Osinga Tsjerkelûden november 2018

8 01, 2023

Mitterreither orgel Koepelkerk

2023-01-08T07:24:58+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Mitterreither orgel Koepelkerk

We kunnen al enkele maanden weer genieten van het 'elegantste orgel van Friesland', aldus de typering door Theo Jellema, de orgeladviseur van de kerkrentmeesters. Onze gemeente beschikt over goede organisten, die door dit orgel worden uitgedaagd om het maximale te halen uit dit instrument. En dat doen ze allemaal met veel enthousiasme! Door hun spel en de gemeentezang wordt God alle eer gebracht tijdens de kerkdiensten. Het eindrapport, dat Theo Jellema schreef, volgt hierna (nagenoeg integraal). Eindrapport over de restauratie van het Mitterreither-orgel Het orgel en zijn geschiedenis Johannes Mitterreither, orgelmaker te Leiden, bouwde het orgel in 1780 in de toen juist voltooide Koepelkerk. Het is het enige orgel van zijn hand in de provincie Fryslân. Niet alleen dáárdoor neemt het in het Friese orgellandschap een unieke plaats in. Geen ander Fries orgel heeft op slechts één manuaal het zeer royale aantal van 14 registers. Het orgel heeft dan ook een buitengewoon kleurenpalet, dat loopt van een Prestant 16' discant tot een Flageolet 1', een Mixtuur én een Cornet bevat en twee tongwerken. Na wijzigingen in 1854, 1894, 1929 en 1949 werd de oorspronkelijke staat hersteld in 1980 door Orgelmakerij Reil. De staat van het orgel vóór de thans uitgevoerde restauratie Al vanaf de jaren '90 vertoonden zich aan het orgel gebreken. Een inventarisatie daarvan door ondergetekende in december 2010 resulteerde in de volgende opsomming: niet meer functionerend c.q. ontbrekend hang- en sluitwerk lekke windladen niet soepel en betrouwbaar functionerende registermechaniek teveel zijwaartse speling en gerammel in de toetsen van het handklavier en van het pedaal geringe stemschade aan sommige metalen pijpen beginnende oxidatie aan een klein aantal pijpvoeten slechte klank van de Prestant 8', vooral waar het de frontpijpen betreft pijpen van beide tongwerken waarvan de koppen in de stevels zakken verlopen intonatie van de tongwerken.   De uitgevoerde werkzaamheden In het kader van de in 2015 uitgevoerde restauratie (begeleid door ondergetekende als adviseur en dhr. R. van Straten namens de RCE) zijn bijna alle onderdelen van het orgel vervoerd naar de werkplaats van de orgelmakers in Heerde. Alle onderdelen die daar om vroegen (en in het rapport van de adviseur en de offerte van de orgelbouwer waren omgeschreven) zijn geheel gerestaureerd. Bij de inbouw van de gerestaureerde onderdelen in de kerk in november 2015 zijn de speel- en registermechaniek nauwkeurig afgeregeld. De intonatie is nagelopen en verbeterd waar nodig. Bij de restauratie van de windladen is gelet op klimaatbestendigheid (de huidige restauratiemethoden leveren betere resultaten dan in 1980 bereikt konden worden). In de houten koppen van de tongwerkpijpen zijn kleine messing spijkertjes aangebracht (in elke kop twee) zodat zij niet meer in de stevels kunnen zakken. Er zijn 40 gecorrodeerde pijpvoeten vervangen. Er is voor het orgel een transpositieklavier gemaakt. Om gebruik hiervan zinnig te maken is de in 1980 aangebrachte Werckmeister-III-stemming gewijzigd in een stemming Neidhardt Grosse Stadt.   Oplevering en bevindingen Op 2 december 2015 is het orgel door Orgelmakerij Reil B.V. weer opgeleverd. Door mij is vastgesteld dat alle werkzaamheden zeer nauwkeurig overeenkomstig de beschrijvingen [. . .]

8 01, 2023

Berlikum helpt Langeslag 1951

2023-01-08T07:24:49+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Berlikum helpt Langeslag 1951

Vorig jaar attendeerde Watse Posthumus me op het feit, dat in 1951 de Gereformeerde Kerk in Berlikum een nieuw avondmaalstel geschonken had kregen en dat dit in een bijzondere dienst was ingewijd. Meester Visser schreef in zijn boekje over 100 jaar Gereformeerde Kerk in Berlikum, dat in 1887 een avondmaalstel was geschonken. Er was dus een vorig avondmaalstel. Watse had een artikel gevonden waarin een avondmaalstel genoemd werd met daarin gegraveerd de tekst die boven aan dit artikel staat. Eind vorig jaar vond ik via internet de naam Langeslag en de plaats Laag Zuthem bij Heino ten oosten van Zwolle. In deze plaats is in 1951 een Gereformeerde Kerk gesticht. Deze kerk is in 2015 gefuseerd met de Hervormde Gemeente in Heino en heet nu de Protestantse Gemeente te Heino. Via de scriba ben ik in contact gekomen met Jan en Gerdien van Wifferen in Heino. Op zondagmiddag 8 januari jl. werd ik hartelijk door hen ontvangen en heb veel gehoord en gezien over de kerken in Laag Zuthem, waar Jan van Wifferen zijn hele leven naar de kerk is gegaan. Omdat de naam Langeslag daarmee sterk verbonden is, even kort daarover. In 1865 is de Gereformeerde Kerk opgericht en de kerk werd gebouwd op een perceel met de naam Langeslag en de kerk kreeg die naam. In 1944 werd deze kerk Vrijgemaakt maar een 20-tal leden kon zich daar niet in vinden en stapte uit deze kerk en richtte (weer) een Gereformeerde Kerk (synodaal) op. Deze groep bedong de naam Langeslag mee te krijgen en stichtte in 1951 een eigen kerkgebouw met deze naam. Hoe kwam het avondstelstel in Laag Zuthem terecht? In een Gereformeerd weekblad stond dat de kerk in Berlikum een nieuw avondmaalstel in gebruik had genomen. Een oplettend lid van de kerk in Laag Zuthem dacht toen: ‘Dan moet er ook een vorig stel geweest zijn.’ Hij heeft ervoor gezorgd, dat het stel weer een functie kreeg en in de nieuw gestichte kerk. Hij kreeg het niet direct mee. Kennelijk is toen de tekst in de schalen gegraveerd. Op de andere stukken staat BERLIKUM-LANGESLAG.        Het avondmaalstel had daar tot de fusie in 2015 een vaste plaats en opstelling op de avondmaalstafel. Het werd gebruikt bij lopend avondmaal in de kerk. Het ligt nu in de kluis; één van de wijnkannen staat in de Protestantse Kerk en wordt gebruikt bij het vullen van het doopvont.  Voor het deel van de leden van de huidige gemeente, die vroeger verbonden waren met Gereformeerde Kerk, heeft het een emotionele waarde. Jan en Gerdien van Wifferen lieten me het avondmaalstel zien en Jan heeft het weer even op de tafel geplaatst in het kerkgebouw. De foto’s zijn daar ook gemaakt. Het is nog precies zoals het in 1887 geschonken is aan de kerk in Berlikum. De kerk en zalen worden momenteel gebruikt door de jeugd. De kerkdiensten zijn geconcentreerd in de kerk in Heino. De kerkenraad in Berlikum ging in 1887 op onderzoek uit naar de kosten van een avondmaalstel en [. . .]

8 01, 2023

Klokken luiden met kerst

2023-01-08T07:12:45+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Klokken luiden met kerst

Met kerst luiden de klokken want het geboortefeest van Christus wordt gevierd. Het is feest en dan hoort de klok te luiden. Op de facebookpagina van IkbininBerltsumer stond kortgeleden een foto van de Koepelkerk en met een geluidsopname van de klok. De reacties op het geluid kwamen uit de hele wereld! Wat mooi en het bracht veel herinneringen boven. De luidklok wordt geluid op oude tijden drie keer daags; om kwart over elf, kwart voor drie en om zes uur en op zaterdag om half zeven. En uiteraard een kwartier voor een kerkdienst. Bij begrafenissen wordt de klok 2 maal geluid, bij aankomst op het kerkhof en na de begrafenis van de overledene. Maar ook bij de start van het dorpsfeest wordt de klok geluid. De klok bepaalt (zeker vroeger) het dagritme en is waarschijnlijk gebaseerd op de roomse missen, die in de middeleeuwen dagelijks gehouden werden. Als je op vakantie bent in het buitenland kan je daar rondom de klokken horen. Dat de klok onmisbaar is, als je gelovig bent of niet, wordt door bijna iedereen zo ervaren. MAAR! De luidklok uit 1593 heeft ernstige slijtage. Een deskundige klokkenman heeft de kerkrentmeesters een rapport gegeven over de toestand van de luidklok en die is zorgwekkend. De klepel heeft grote slijtagegaten geslagen in de klok. Als er niets aan gedaan wordt, zal de klok gaan scheuren en nog meer beschadigd raken. De klepelophanging moet ook worden hersteld. De klokkenstoel waar de klok in hangt, is bij de laatste restauratie in 2000 helemaal gerestaureerd dus daar hoeft niets aan te gebeuren. De kerkelijke gemeente heeft dan ook besloten, dat de luidklok gerestaureerd moet worden. Volgend jaar zullen wij acties gaan houden om het benodigde geld bijeen te brengen. Naast het restaureren moet de klok uiteraard naar beneden getakeld worden en later weer omhoog en dat is een kostbaar spektakel. Een eerste raming komt uit op € 25.000 maar er wordt nog een goede begroting gemaakt. We hebben alvast een bankrekening opengesteld voor de restauratie, dat is NL 47 INGB 0000 8012 67. Want we kunnen als Berltsumers de klok niet missen! Een korte historie De luidklok komt uit de vorige kruiskerk, die in 1777 afgebroken is. Die kerk had twee klokken en de kleine, de vrouwenklok, is weer opgehangen in de nieuwe Koepelkerk. De klok is in 1593 gegoten door Willem Wegewart. Hij was klokken- en geschutgieter te Deventer. In de tekstband van de luidklok staat: MENSCHE ALS GI HOERT DES KLOCKX GESLACH DENCKT OP STERVENSDACH WILHELM WEGEWART GOET MI INT IAER 1593. De toenmalige kerkvoogden hadden wel gevoel voor humor anders bedenk je niet zo’n opschrift. De klok is op 30 maart 1943 door de Duitse bezetter naar beneden gehaald om omgesmolten te worden voor de oorlogsindustrie. De klok heeft daarvoor nog twee uur geluid en dat is opgenomen op grammofoonplaten. Gelukkig is de klok met vele anderen teruggevonden. De grote klok, de mannenklok, dateert uit 1663 en is gegoten door de Leeuwarder Jurjen Balthasar. Deze klok was te groot [. . .]

8 01, 2023

Het Laatste Avondmaal

2023-01-08T07:08:52+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Het Laatste Avondmaal

In de Kruiskerk hangt in het liturgische centrum een wandkleed aan de muur. Dit wandkleed stelt het Laatste Avondmaal voor naar een middeleeuws voorbeeld. Het Laatste Avondmaal is een muurschildering, geschilderd door Leonardo da Vinci in 1495 in de refter van het Santa Maria delle Grazie, een dominicaner klooster in Milaan. Het is een afbeelding van een scène uit het laatste avondmaal van Jezus zoals beschreven in de bijbel en het is gebaseerd op Johannes 13:21-26, waarin Jezus aankondigt, dat één van zijn twaalf discipelen hem zal verraden. Het schilderij is wereldwijd bekend en de opstelling is een schematische voorstelling, waarin de reacties van de twaalf discipelen worden weergegeven, toen Jezus zei, dat één van hen hem verraden zou. De derde discipel van links is Andreas met het gezicht van Da Vinci. Omdat een muurschildering uiteraard niet kan worden verplaatst, is het nooit in particulier bezit geweest. Het schilderstuk is vaak nageschilderd of op een andere manier nagebootst. In de 80-er jaren was het smyrnaknopen erg populair en was een patroon voor een smyrnakleed beschikbaar. Meester Visser vertelde het volgende: Op een gegeven moment ging de gereformeerde vrouwenvereniging Dorcas  op reis naar Douwe Egberts en de cadeauwinkel in Joure. Meester Visser en Sierd Quarré waren chauffeur. De dames hadden bedacht, dat ze gingen te koffiedrinken in een zaal van de Gereformeerde Kerk daar. De beide mannen werden op een gegeven moment verteld, dat ze iets moois moesten zien in de kerk. Daar hing een kleed aan de wand met het Laatste Avondmaal van Da Vinci. De mannen werd gevraagd wat ze ervan vonden en het kon hun instemming hebben. De vrouwenvereniging wilde aan de kerk ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan in 1987 een zelfde wandkleed aanbieden en de zij kon dus met een gerust hart in het geheim het kleed gaan maken. Dit smyrnakleed werd geknoopt door Lippie Quarré. Zij was hier erg bedreven in. In haar huis aan de Bûterhoeke waren twee woonkamers. Elke keer, dat ze er mee bezig was, kwam in een kamer het kleed over de tafel. Zij is hier geruime tijd mee bezig geweest maar ze kon snel werken volgens haar dochter. De gereformeerde kerk in Joure is in 1994 geheel afgebrand en is het wandkleed daar verloren gegaan. Het is niet bekend of er op dit moment nog meer wandkleden van dit patroon zijn.   Durk Osinga Tsjerkelûden februari 2016

8 01, 2023

De pelikaan op de preekstoel

2023-01-08T06:33:44+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor De pelikaan op de preekstoel

Als we in de Koepelkerk samenkomen, luisteren we als het goed is naar de dominee. Maar soms willen de gedachten wel een afdwalen. Als dat gebeurt, laat je ogen dan eens afdwalen naar de lessenaar waar de oude statenbijbel op ligt. De lessenaar wordt ondersteund door een vogel, die vlees prikt uit zijn hals en daarmee zijn jongen voedt. Deze vogel is de pelikaan. In een eerder artikel is de pelikaan als symbool van de opofferende liefde al even genoemd. Dit symbool is gebaseerd op de legende, dat pelikanen vlees uit hun eigen borst pikken en daarmee hun jongen voedt. In de oudste christelijke dierenboeken wordt een vergelijking gemaakt tussen de pelikaan die zijn kinderen met zijn eigen bloed voedt en Christus die zijn bloed voor de mensheid heeft vergoten. De lijdenstijd en Pasen is de tijd dat wij het lijden van Jezus gedenken en vieren wij de opstanding van Jezus uit de dood. Deze opofferende liefde van Jezus Christus heeft ons immers bevrijd van alle zonden. Dat een kerk in Leeuwarden de Pelikaankerk heet, is niet alleen een verwijzing naar de Pelikaanstraat, waar deze kerk staat maar zeker ook een verwijzing naar Jezus Christus. Als je dan even afdwaalt van de liturgie en je ogen vasthoudt aan de pelikaan en deze symboliek, dan is de aanwezigheid in de kerk niet voor niets geweest. Het houtsnijwerk is gemaakt door Johannes George Hempel, die woonde in Sneek en Harlingen en is afkomstig uit Duitsland. Hempel heeft veel houtsnijwerk gemaakt in Sneek (stadhuis) en Harlingen (Grote Kerk en woonhuizen). Hij heeft in 1768 de bijzondere preekstoel en doophek in Sexbierum gemaakt en in 1779 de preekstoel en doophek in de Koepelkerk. In de Vrije Fries 2015 staat een uitgebreid overzicht over Hempel en zijn houtsnijwerk. De preekstoel en doophek in Sexbierum is ouder en Hempel heeft veel symbolen ook gebruikt in de Koepelkerk zoals de vier jaargetijden en de pelikaan. Deze vormt daar de bekroning op de houten doopboog aan het doophek.   Durk Osinga Tsjerkelûden april 2017    

8 01, 2023

Alfa en Omega

2023-01-08T06:30:57+01:008 jan 2023|Reacties uitgeschakeld voor Alfa en Omega

Misschien denk u nu wel, hij gaat iets schrijven over auto's en misschien is dat ook wel zo. Dat de autofabrikanten de namen alfa en omega hebben gekozen, zal alles met het hele leven van mensen te maken hebben. De Griekse letters alfa en omega zijn de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet, dus in Nederlands van a tot z. Dit begrip staat al in de Bijbel in Openbaringen 1 vers 8: 'Ik ben de alfa en omega', zegt God de Heer, 'ik ben het die is, die was en die komt, de Almachtige.  God omvat dus het hele leven, van de aarde en van alle mensen. In het christendom wordt dit geregeld symbolisch tot uitdrukking gebracht. Ook in onze beide kerken vind je dit symbool terug. Antependium Het kleed aan de preekstoel van de Kruiskerk en de avondmaalstafel heet een antependium, het Latijnse woord voor voorhangsel. Dit kleed wisselt geregeld, afhankelijk van de tijd van het jaar en de kleur die daar bij hoort. Als er geen bijzondere tijden zijn, hangt het groene kleed aan de preekstoel met de beide Griekse letter Alfa en Omega, de A en de W. Als je goed kijkt staan de beide letters kruislings op elkaar. De beide letters zijn in zilverdraad geborduurd in een kruissteek. Met elkaar is dit een mooi modern symbool voor het leven op aarde (groen) van oost tot west en noord tot zuid, dat van het begin tot het einde omringd wordt door God. Ik denk, dat de antependia aan de preekstoel en op de avondmaalstafel gemaakt zijn door gemeenteleden. Wie kan mij daar iets over vertellen? Dan kan dat in een volgende aflevering worden genoemd. Kaarsenstandaard In de Koepelkerk wordt een kaarsenstandaard  gebruikt, die gemaakt is door Matthé van Hout in 2007. Op deze standaard zijn de alfa en omega in hout uitgesneden. Matthé heeft een toelichting geschreven op deze kaarsenstandaard en beter kan ik het niet verwoorden.   Kaarsenstandaard voor de overledenen Voor de kaarsenstandaard ter nagedachtenis aan onze overledenen is gebruik gemaakt van iepenhout en eikenhout. Iepenhout voor de bodemplank, de basis van ons aards bestaan. Hierin zijn gaten gemaakt waarin de kaarsen zijn ‘geworteld’. Het ‘bovenaardse’ gedeelte is gemaakt van het duurzame eikenhout. De A en de W geven aan dat wij van de wieg tot het graf in Gods handen zijn. De verbindingsplank wordt gedragen en is verbonden met de symbolische betekenis van de A en de W en is ook van eik. Er zijn zeven gaten, het getal van de volheid. Als ons leven is voltooid wordt de kaars geplaatst. De gaten waardoor de kaarsen worden gestoken geven steun en verticale richting aan de kaars. De kaars staat symbool voor een persoonlijk mensenleven. Wij worden als het ware bij leven en dood ‘omringd’ door Gods liefde. Deze liefde houdt ons overeind. De kaarsen worden aangestoken aan de Paaskaars. Elke levenskaars heeft een lont en is in staat om licht te verspreiden. God heeft iedereen laten schijnen op zijn of haar specifieke [. . .]

Stichting Oudheidkamer De Grusert  |  BERLTSUM

Ga naar de bovenkant